Open brief aan de gemeenteraad van Ermelo

Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Ermelo.

Ermelo / Heerde, 15 mei 2024.

Onderwerp: Kan B en W van Ermelo strafbaar zijn? Is er sprake van integriteitsschending?

Volgens een artikel in de Stentor van 25 april beschuldigen boze inwoners Burgemeester en Wethouders van Ermelo van strafbaar handelen. Ze verwijzen naar meerdere artikelen uit het Wetboek van Strafrecht. Dat is een serieuze aantijging. Laten we eerst de context bekijken.

De kwestie draait om het Tomassen Duck-To, een bekend eenden bedrijf in Ermelo. B en W hebben het bedrijf in een handhavingszaak een langere begunstigingstermijn dan juridisch is toegestaan gegeven. Waarom dat gedaan is onduidelijk. Juristen van de gemeente hebben echter aangegeven dat zo’n langere termijn geen stand houdt bij de rechter. Desondanks besluit het College die langere termijn toch te geven.

Het College heeft vervolgens geheimhouding opgelegd op het advies van de juristen. Echter, bij het verstrekken van de collegestukken aan de pers wordt per ongeluk de geheime passage niet weggelakt, waardoor helder wordt dat het College ten onrechte het bedrijf bevoordeelt met een langere termijn en daarbij een ambtelijk advies terzijde schuift. Zo wordt geopenbaard wat geheim had moeten blijven en brengt het College zichzelf in verlegenheid.

Het is opvallend dat het college de regels overtreedt door een bedrijf te bevoordelen en daarbij het negatief ambtelijk advies terzijde legt. Ook het opleggen van geheimhouding staat haaks op de regels die geheimhouding rechtvaardigen. Het lijkt er niet op dat hier sprake is van de bijzondere situaties die een geheimhouding rechtvaardigen.

Of deze handelswijze van het College als integer kan worden beschouwd, zal moeten blijken. Of deze actie van het College politieke gevolgen gaat krijgen en welke gaan we merken. Of dit wordt gezien als een politieke misstap zal ook binnenkort helder worden. Er zijn in dit land bestuurders opgestapt of weggestuurd voor minder.

Een vraag die rijst, is of de geheimhouding nu nog steeds rust op deze documenten, of dat door de blunder waardoor de inhoud openbaar werd, de geheimhouding niet meer geldig is of dat dat door de knullige fout waardoor de inhoud van de geheime stukken publiek werd gemaakt het geen geheime stukken meer zijn? Formeel is het zo dat het college de geheimhouding heeft opgelegd, de gemeenteraad kan dit opheffen. Het College kan de geheimhouding overigens ook opheffen. Tot op heden heeft de gemeenteraad en ook het College dat opheffen van de geheimhouding nog niet gedaan, mogelijk komt dat aan bod voor of tijdens de eerstvolgende raadsvergadering in mei.

Dat betekent dat een raadslid die uit de krant heeft gelezen wat er in de geheime stukken staat en daar over praat met anderen buiten zijn boekje gaat. Dat is zelfs strafbaar. Als hij er echter over praat in de gemeenteraadsvergadering terwijl de geheimhouding er nog steeds op ligt is dat niet strafbaar. Gemeenteraadsleden mogen in de vergadering alles zeggen wat zij willen zonder aansprakelijk te zijn; zij genieten immuniteit.

Volgens de Stentor (zie artikel dd 25-4 jl) beschuldigen de boze bewoners het Ermelose college van ambtelijke verduistering, misbruik van gezag en valsheid in geschrifte. Zij suggereren dat raadsleden aangifte kunnen doen van strafbare feiten. Iedereen kan volgens de wet aangifte doen van een vermoedelijk strafbaar feit. Het OM en de opsporingsdiensten kunnen overigens ook spontaan zonder aangifte een oriënterend onderzoek of opsporingsonderzoek starten bijvoorbeeld op basis van een krantenartikel. Dat zou ook hier kunnen.

Het is niet zorgvuldig om in een open brief te concluderen of er sprake is van een strafbaar feit, dat kan ook niet, de beschikbare informatie is te beperkt. We kunnen hooguit spreken over een vermoeden op basis van het genoemde krantenartikel en op basis van eerdere berichtgevingen inzake dezelfde kwestie. Het draait om het formele handhavingsbesluit van het College, waarin een bewust gekozen foute termijn is opgenomen. Dit besluit vormt de basis van het handhavingstraject, waar ook de rechter een rol in kan spelen. Het besluit is van belang voor degene die om handhaving heeft gevraagd. Een langere termijn geeft de overtreder meer tijd om aan de verplichtingen te voldoen. Het lijkt er op dat het College deze extra lange termijn bewust heeft gekozen, ondanks de wetenschap uit het geheime advies dat het voor de rechter geen stand zou houden. Waarom ze dat hebben gedaan blijft onduidelijk, maar waarschijnlijk was het de bedoeling om het document te gebruiken in het verdere handhavingstraject.

Dit betekent dat er geen duidelijke leemtes zijn tussen het gestelde in het krantenartikel en wat er aan vereisten is opgenomen in artikel 225 van het Wetboek van Strafrecht. We hebben er voor gekozen om de andere genoemde artikelen in de Stentor niet verder te onderzoeken, omdat dit voor niet juristen minder relevant kan zijn. Dit betreft dan de artikelen 361 en 365 van het Wetboek van Strafrecht.

We weten ook niet hoe het is gesteld met al die andere geheime stukken in deze al lang slepende kwestie met een reeks geheime documenten. Is het geven van een langere begunstigingtermijn het topje van de ijsberg? Omdat die stukken allemaal geheim zijn kan een toetsing alleen door de raad plaatsvinden.

Om het plaatje compleet te maken:

• Tomassen ligt al jaren in de clinch met de Stichting Doeh en daarnaast ook met de gemeente Ermelo;
• Tomassen staat niet bekend als de meest zorgvuldige en als de meest snelle wat betreft het naleven van regels;
• de gemeente lijkt de problemen aangaande Tomassen koste wat het kost te willen oplossen zo blijkt uit de zogenaamde ‘letter of intend’;
• de gemeente probeert de communicatie tussen overheidsinstanties en medeoverheden (Omgevingsdienst Veluwe en Waterschap Vallei en Veluwe) naar zich toe te trekken.

Wat is nu wijsheid? U gaat als hoogste gemeentelijk orgaan uiteindelijk over wat er gebeurd in uw gemeente. Geen eenvoudige taak in zo’n complexe kwestie. Het is zaak om voor ogen te houden wie verantwoordelijk is voor wat en dan bedoelen we de gemeenteraad, het College en het bedrijf Tomassen. Tomassen moet zich aan de regels houden en moet gemaakte afspraken nakomen. Het blijkt dat ze dat al langjarig herhaaldelijk en zeer regelmatig niet goed afgaat. Het College moet de regels toepassen en ook de gemaakte afspraken nakomen. Wij zien vanaf de verre zijlijn dat het College over een langjarige periode herhaald Tomassen lijkt te willen redden en telkens de helpende hand toesteekt en niet strak en streng doorpakt. Ze maakt daarbij ook fouten zo blijkt uit de krant van 25 april. Hoe zwaar die wegen is o.a. aan u als raad.

U bent als gemeenteraad aan zet. Een aantal mogelijkheden op een rij:

• er wordt aangifte gedaan;
• de gemeenteraad spreekt zich uit over de handelswijze van het College in deze kwestie;
• het college keert op haar schreden terug;
• de gemeenteraad stelt een beperkte raadsenquête in om helder te krijgen waarom het College dit zo heeft gedacht op te lossen;
• de gemeenteraad stelt een uitgebreidere raadsenquête in om helder te krijgen waarom bij dit bedrijf al jaren zo’n voorkeursbehandeling van het college heeft gekregen.

Ton Brouwer Siebren Buist

i.a.a.:

-de provincie Gelderland afdeling IBT;

-kabinet van de Commissaris der Koning;

-het Openbaar Ministerie te Arnhem.