De tijden veranderen. We zijn als gemeente financieel in een ander vaarwater gekomen. Oorzaak: hoge rentelasten, hoge energiekosten, hogere personele lasten enzovoort. Niet verrassend, denk ik, want dat wisten we toch een jaar geleden ook al. Laten we zeggen dat het niet uit de lucht is komen vallen. Toch was de teneur bij de begrotingsbehandeling vorig jaar er één van ongebreideld optimisme. Ik kan het niet nalaten om nogmaals de wethouder van Financiën te citeren Van vorig jaar: “Het is ongekend hoeveel budgettaire ruimte wij de komende jaren hebben”. Nou dat weten we inmiddels met een meerjarenbegroting, die een structureel tekort laat zien. Geen bedrag van €3,8 mln. meer voor structurele uitgaven. Geen bedrag meer van €19,3 mln. meer voor eenmalige uitgaven. Tijden veranderen, maar niet zo snel dat je hoge rentelasten, energiekosten, personele lasten enzovoorts niet had kunnen voorzien. Maar zoals de filosoof zegt: “Je ziet het pas als je het begrijpt”. Maar genoeg hierover. We gaan verder onder een ander gesternte.
Joop van Nuys
De eerste bezuinigingsmaatregelen zijn reeds aangekondigd. We gaan eerst kaasschaven en daarna beleidsmatig bezuinigen. Zo worden in 2024 en 2025 bepaalde begrotingsposten niet geïndexeerd met 7,5% en vindt er een beleidsmatige bezuiniging plaats, deze periode, die structureel 2mln moet opleveren. Het college acht alleen de beleidsmatige bezuiniging een verantwoordelijkheid van de raad. Gelet echter op de hoogte van het bedrag van het niet doorvoeren van de indexatie, acht ik betrokkenheid van de Raad bij de besluitvorming zeer wenselijk. In de begroting zijn nog een aantal posten opgenomen, waarbij door het vaststellen van de begroting de raad aan het college een machtiging afgeeft. Het betreft onder andere het Integraal Huisvestingsplan, de Huisvesting Onderwijs en huisvesting Oekraïners. Ook hier acht ik het niet wenselijk dat de besluitvorming bij de raad wordt weggehaald. We zullen amendementen in die zin ondersteunen.
De stijging van de overheads- en personele kosten vinden wij een zorgelijk ontwikkeling. De overheadskosten zijn ten opzichte van 2023 met 6,7% gestegen en ten opzichte van 2022 met 18%. De personele lasten met maar liefst 11% ten opzichte van 2023. Ook de inhuur van externen dient naar onze mening te worden beperkt. Dit jaar staat de teller voor externe inhuur al op zo’n kleine €4 mln en zijn er momenteel zo’n 60 externen ingehuurd. Te kostbaar en te weinig effectief op deze schaal.
Verder maken we als fractie van de PvdA ons uiteraard zorgen over de stijging van de woonlasten voor onze inwoners. In 2024 stijgen de lasten weer met 9%. Van de 352 gemeenten staat Epe nu op de 127ste plaats. In 1 jaar zijn we 108 plekken gedaald. Jammer, maar nog niet dramatisch, wanneer we in ieder geval deze daling tijdig kunnen stoppen.
In onze gemeente is grote behoefte aan woningen. In deze behoefte is vooral te voorzien door nieuwbouw van woningen. Hoewel wij geen voorstander zijn van uitbreiding, gelet op de impact op landschap en natuur, kunnen wij met de huidige aangewezen locaties instemmen. Het is immers noodzakelijk om het aantal woningen te kunnen realiseren. Helaas wil het met het opleveren van woningen nog niet erg vlotten. Noch een nieuwe woonagenda, noch de roep om te bouwen, bouwen en bouwen…zal daar verandering in brengen. Je kunt immers niet wonen in een woonagenda. Nieuw beleid zal eerder tot vertragingen leiden, dan tot meer woningen. Ook extra eisen vanuit de raad qua duurzaamheid, stedenbouwkundige ontwikkeling, sociale huur enzovoorts zullen louter tot vertraging en hopelijk niet tot uitstel leiden. Bovendien is 1800 woningen tot 2030 geen haalbare kaart. Een maximale toevoeging van 80 per jaar, is het maximaal haalbare voor onze gemeente. Wanneer er in 2030 zo’n 800 nieuwbouwwoningen zijn gerealiseerd, zou dat een prima resultaat zijn. Laten we realistisch blijven.
Positief zijn wij over de investeringen in onderwijshuisvesting. Ook zeer positief over de inmiddels zorgvuldige wijze waarmee het college de huisvesting van statushouders en Oekraïners aanpakt, waarbij wij beseffen dat je het zelden goed doet in de ogen van sommigen. Ook uit de begroting blijkt dat deze gemeente een goed sociaal beleid voert, met oog voor onze inwoners die al dan niet tijdelijk in een mindere situatie verkeren.
Nog een paar opmerkingen:
- Jammer van de vertraging in de vaststelling van het beleidskader Zon en Wind. Met name voor initiatiefnemers is het onbegrijpelijk dat ze moeten wachten op vaststelling van dit beleid, alvorens zij worden gehoord;
- Het is duidelijk geworden dat de Omgevingsvisie niet helder is. Zoals wij in eerste instantie al hadden aangegeven, is deze visie multi-interpretabel. Het leidt wel tot leuke of irritante discussies in de raad, maar het is beter zo snel mogelijk tot gebiedsplannen te komen;
- Wederom is weer voor 2 jaar een bedrag van €300.000,- opgenomen voor de Uitwerking visie toekomstbestendige maatschappelijke accommodaties. Weer het zoveelste onderzoek, nu weer een 0-meting. Wanneer levert dit daadwerkelijk iets op;
- Wij betreuren de vertraging van het Bomenbeleidsplan. Hopelijk maakt het Bomenbeheersplan deze vertraging goed;
- Onze wegen hebben aandacht, maar ik wil nogmaals pleiten voor meer aandacht voor onze buitenwegen, mede gelet op het zware landbouwverkeer dat vraagt om meer aandacht, onderhoud en veiligheid;
- Ook het onderhoud van onze fietspaden is een heikel punt. Wij maken ons zorgen dat de eenzijdige oriëntering op een snelfietspad, ten koste zal gaan van onze overige fietspaden, die aan onderhoud toe zijn.
- Met het afsluiten van langlopende leningen, wordt de traditie om eerst te sparen voor grote investeringen alvorens ze te realiseren, verlaten. De kosten van rente en afschrijving zullen een zware wissel trekken op toekomstige begrotingen;
- Het budget raadsinitiatieven (€100.000,- voor 2 jaar) vinden we een zeer vreemde eend in deze bijt,
Tenslotte: Het is een traditie dat er een amendement wordt ingediend voor een leuk initiatief door een of andere fractie. Wij zullen daar niet aan meedoen, omdat het afbreuk doet aan waar het bij deze begrotingsbehandeling werkelijk om dient te gaan.
Joop van Nuijs
Fractie PvdA Epe
